Δημιουργούμε τη δική μας ROM για όποια συσκευή θέλουμε με ελάχιστες γνώσεις! - Μέρος 2ο: Βελτιώσεις.
Ξεκινήστε διαβάζοντας το πρώτο μέρος με θέμα: Προσθαφαίρεση εφαρμογών.
Αφού αφαιρέσαμε ότι ήταν περιττό και προσθέσαμε τις εφαρμογές που θέλουμε, σειρά έχουν οι απαραίτητες βελτιώσεις στο σύστημα. Το Android και ο Linux kernel επιδέχονται ένα σωρό μετατροπές, άλλες δύσκολες και άλλες εύκολες και εμείς θα δούμε τις σημαντικότερες από τις απλές, μιας και όπως είπαμε δε θα χρησιμοποιήσουμε καθόλου κώδικα.
Προσοχή!: Η χρήση των οδηγιών που θα διαβάσετε παρακάτω, όπως και στα επόμενα άρθρα για την κατασκευή μιας custom ROM είναι αποκλειστικά δική σας ευθύνη. Καμία ευθύνη δε φέρει η ιστοσελίδα ή ο συντάκτης για οποιοδήποτε πρόβλημα δημιουργηθεί σε οποιαδήποτε συσκευή, χρησιμοποιώντας τις παρακάτω οδηγίες.
Βελτιώσεις
Εδώ θα μάθουμε τον τρόπο για να έχουμε καλύτερο σήμα, μεγαλύτερης ανάλυσης φωτογραφίες, απαγόρευση διαφημίσεων και άλλα τέτοια κολπάκια και σίγουρα θα αναρωτιέστε γιατί οι εταιρίες κατασκευής δεν τα πρόσθεσαν από την αρχή στις συσκευές τους; Η απάντηση είναι η κατανάλωση πόρων. Κάθε βελτίωση που κάνουμε προϋποθέτει από τη συσκευή μας να δουλεύει σκληρότερα για να ανταπεξέλθει και αν δε θέλετε το κινητό σας να κλείνει σε λιγότερο από 5 ώρες λόγω μπαταρίας, χρησιμοποιήστε τις παρακάτω επιλογές με σύνεση.
1. Διαφημίσεις... τέλος!
Έχει αποδειχθεί στο παρελθόν ότι οι διαφημίσεις εντός των εφαρμογών, δεν είναι μόνο εκνευριστικές αλλά καταναλώνουν μπαταρία και δεδομένα. Το Linux και το Android ειδικότερα, μας δίνουν τη δυνατότητα με έναν εύκολο τρόπο να απαλλαγούμε από αυτές, δημιουργώντας ένα απλό αρχείο κειμένου. Στο αρχείο αυτό που θα ονομάσουμε "hosts" και θα τοποθετήσουμε στη διαδρομή "/system/etc" της ROM μας, μπορούμε να προσθέσουμε όποια διεύθυνση στο ίντερνετ θέλουμε και αυτομάτως να διακοπεί η πρόσβαση σε αυτή.
Το πρόβλημα σε αυτή την περίπτωση είναι ότι τα link που οδηγούν σε διαφημίσεις είναι χιλιάδες και δεν είναι δυνατό να τα ξέρουμε απ' έξω. Θα πρέπει λοιπόν να βρούμε ένα έτοιμο αρχείο στο οποίο θα προσθέσουμε αν θέλουμε και άλλα site όπως π.χ. πορνογραφικά.
Για να μην ψάχνετε αδίκως μπορείτε να κατεβάσετε από εδώ (Dropbox) το αρχείο που χρησιμοποιώ εγώ και να το αποθηκεύσετε στη διαδρομή "/system/etc".
Σημείωση: Οι διαφημίσεις είναι το μοναδικό έσοδο για έναν developer ο οποίος μας προσφέρει την εφαρμογή ή το παιχνίδι του δωρεάν στο Play Store. Πριν τις διακόψετε σκεφτείτε σοβαρά να αγοράσετε την αντίστοιχη donate version της εφαρμογής.
2. Build.prop tweaks
To build.prop είναι ένα απλό αρχείο κειμένου το οποίο αντί για κατάληξη .txt έχει αυτή του .prop. Ο ρόλος του είναι να ενημερώνει και να παρακάμπτει, είναι δηλαδή κάτι σαν οδηγός για οτιδήποτε ζητάει πληροφορίες από το Android. Θα το βρούμε στο φάκελο "system" της ROM μας και μπορούμε να το επεξεργαστούμε με το Notepad++ στα Windows και τον προεγκατεστημένο επεξεργαστή κειμένου σε Linux και Mac.
Ανοίγοντάς το θα βρούμε μέσα ένα σωρό πληροφορίες τις οποίες μπορούμε να αλλάξουμε, όπως για παράδειγμα:
- το "ro.product.model", το οποίο διαβάζουν οι εφαρμογές όπως το Play Store για να δουν ποια συσκευή έχουμε. Αν λοιπόν γράψουμε "ro.product.model=Galaxy Nexus" στο bulid.prop της ROM μας, το κινητό μας θα αναγνωρίζεται ως Galaxy Nexus! Το χρησιμοποιήσαμε παλιότερα στις εξής περιπτώσεις: Box, Photo Sphere, S-Voice.
- το "ro.build.version.release" το οποίο μας ενημερώνει για την έκδοση του Android που έχουμε στη συσκευή μας, πηγαίνοντας στο μενού "Ρυθμίσεις > Σχετικά με το τηλέφωνο". Αν λοιπόν εκεί γράψουμε "ro.build.version.release=Android 5.0" στις ρυθμίσεις μας θα γράφει ότι έχουμε το Android 5.0 (μια καλή ιδέα για να κάνουμε πλάκα στους φίλους μας)!
Αυτά που έχουν όμως μεγαλύτερη σημασία είναι όσα βρίσκονται κάτω από τη γραμμή "# ADDITIONAL_BUILD_PROPERTIES". Εκεί είναι οι πραγματικές βελτιώσεις και μπορούμε να τις αλλάξουμε ή και να προσθέσουμε όσες δικές μας θέλουμε. Για παράδειγμα:
- προσθέτοντας τη γραμμή "ro.product.multi_touch_enabled=true" ενεργοποιούμε το multi-touch στην οθόνη της συσκευής
- προσθέτοντας τη γραμμή "ro.product.max_num_touch=2" κάνουμε τη συσκευή μας να αναγνωρίζει μόνο δύο δάχτυλα ταυτόχρονα
Θα δείτε παρακάτω μία πρόχειρη λίστα με βελτιώσεις που μπορούμε να προσθέσουμε στη συσκευή μας μέσω του build.prop, όμως για να λειτουργήσουν θα πρέπει να υποστηρίζονται από αυτή. Δεν μπορούμε δηλαδή σε μία οθόνη που δεν έχει multi-touch δυνατότητες, να τις ενεργοποιήσουμε με τον παραπάνω τρόπο.
Η λίστα
ro.HOME_APP_ADJ=1
Κλειδώνει τον προεπιλεγμένο launcher στη μνήμη με σκοπό να μην κρασάρει. Το χρησιμοποιούμε μόνο με ελαφρούς launcher και σε συσκευές από Android 2.3 Gingerbread και κάτω, καθώς στις νεότερες εκδόσεις είναι ενσωματωμένο.
sys.keep_app_1=com.παράδειγμα_εφαρμογής.app
Κλειδώνει οποιαδήποτε εφαρμογή στη μνήμη, αρκεί να δώσουμε σωστά το όνομα του apk.
ro.media.enc.jpeg.quality=100
ro.media.enc.hprof.vid.bps=8000000
ro.media.enc.hprof.vid.fps=25
Βελτιώνει την ποιότητα ήχου και βίντεο της κάμερας
media.stagefright.enable-player=true
media.stagefright.enable-meta=true
media.stagefright.enable-scan=true
media.stagefright.enable-http=true
media.stagefright.enable-rtsp=true
Κάνει ταχύτερο το stream πολυμέσων από το ίντερνετ
debug.sf.hw=1
video.accelerate.hw=1
debug.egl.profiler=1
debug.egl.hw=1
debug.composition.type=gpu
Ενεργοποιεί το video acceleration και το HW debugging. Το χρησιμοποιούμε μόνο σε συσκευές με GPU.
profiler.force_disable_err_rpt=1
profiler.force_disable_ulog=1
Απενεργοποιεί τα error report.
ro.ril.power_collapse=1
pm.sleep_mode=1
wifi.supplicant_scan_interval=120
ro.mot.eri.losalert.delay=1000
Αυξάνει την αυτονομία κάνοντας το WiFi της συσκευής να ψάχνει για δίκτυα κάθε 120 δευτερόλεπτα (προεπιλεγμένα είναι τα 60 δευτερόλεπτα). Το "ro.mot.eri.losalert.delay=1000" μπορεί να προκαλέσει πρόβλημα στο tethering (Κοινή χρήση σύνδεσης).
ro.ril.hep=0
ro.ril.hsxpa=2
ro.ril.gprsclass=12
ro.ril.enable.dtm=1
ro.ril.hsdpa.category=8
ro.ril.enable.a53=1
ro.ril.enable.3g.prefix=1
ro.ril.htcmaskw1.bitmask=4294967295
ro.ril.htcmaskw1=14449
ro.ril.hsupa.category=6
Βελτιώσεις σχετικά με την ταχύτητα του 3G δικτύου.
logcat.live=disable
Απενεργοποιεί τα log file.
ro.product.multi_touch_enabled=true
ro.product.max_num_touch=2
Με αυτό η οθόνη αναγνωρίζει μέχρι δύο δάχτυλα. Φυσικά μπορούμε να βάλουμε όποιον αριθμό θέλουμε από το 1 έως το 10 αρκεί να το υποστηρίζει η συσκευή μας.
ro.telephony.call_ring.delay=0
ring.delay=0
Ο ήχος κλήσης ακούγεται γρηγορότερα σε ενδεχόμενο τηλεφώνημα.
ro.lge.proximity.delay=25
mot.proximity.delay=25
Απενεργοποιεί τη μαύρη οθόνη στο τέλος κάθε κλήσης.
windowsmgr.max_events_per_sec=84
ro.max.fling_velocity=12000
ro.min.fling_velocity=8000
Καλύτερη κύλιση.
persist.cust.tel.eons=1
ro.config.hw_fast_dormancy=1
Καλύτερο σήμα τηλεφωνικού δικτύου.
ro.ril.enable.amr.wideband=1
Καλύτερη ποιότητα ήχου κατά τη διάρκεια της κλήσης.
ro.config.hw_quickpoweron=true
persist.sys.shutdown.mode=hibernate
dev.bootcomplete=0
Ταχύτερη εκκίνηση της συσκευής.
ro.kernel.android.checkjni=0
ro.kernel.checkjni=0
Απενεργοποιεί τους ελέγχους για σφάλματα.
dalvik.vm.checkjni=false
dalvik.vm.dexopt-data-only=1
dalvik.vm.verify-bytecode=false
dalvik.vm.lockprof.threshold=250
dalvik.vm.dexopt-flags=m=y,v=n,o=a,u=y
dalvik.vm.jmiopts=forcecopy
Βελτιώσεις του Dalvik VM.
ro.config.nocheckin=1
Απενεργοποιεί την αποστολή δεδομένων χρήσης στη Google.
persist.adb.notify=0
Απενεργοποιεί την ειδοποίηση του ADB στη status bar, όταν αυτό είναι ενεργοποιημένο.
ro.sf.lcd.density=240
Αλλάζει την ανάλυση της οθόνης. Το 240 είναι το προεπιλεγμένο. Τα phone/tablet/phablet mode που βλέπουμε σε διάφορες ROM, από εδώ προέρχονται. Με προσοχή η χρήση του διότι ενδέχεται να έχετε προβλήματα.
ro.gsm.2nd_data_retry_config=max/_retries=3, 2000, 2000, 2000
Ξαναστέλνει τα SMS/MMS που δεν έφυγαν με επιτυχία, σε δύο αντί για πέντε δευτερόλεπτα που είναι το προεπιλεγμένο.
ro.mot.buttonlight.timeout=0
Τα πλήκτρα παραμένουν αναμμένα όσο έχουμε ανοιχτή την οθόνη.
ro.config.vc_call_steps=20
Προσθέτει περισσότερες "σκάλες" όταν αυξομειώνουμε την ένταση του ήχου.
ro.config.hwfeature_wakeupkey=0
Απαγορεύει στα πλήκτρα ήχου να ενεργοποιούν την οθόνη της συσκευής.
persist.sys.usb.config=mtp
Ενεργοποιεί αυτόματα το MTP όποτε συνδέουμε τη συσκευή μας σε υπολογιστή.
net.rmnet0.dns1=8.8.8.8
net.rmnet0.dns2=8.8.4.4
net.ppp0.dns1=8.8.8.8
net.ppp0.dns2=8.8.4.4
net.dns1=8.8.8.8
net.dns2=8.8.4.4
Καλύτερη ταχύτητα στο ίντερνετ μέσω των DNS της Google.
persist.sys.purgeable.assets=1
Ελευθερώνει περισσότερη μνήμη RAM ότι το σύστημα τη χρειάζεται.
debug.sf.bootanimation=1
Απενεργοποιεί το υπάρχον bootanimation για ταχύτερη εκκίνηση. Ενεργοποιεί όμως το αυθεντικό bootanimation του Android!
Τα παραπάνω είναι μόνο παραδείγματα! Μπορείτε να βρείτε πάρα πολλά ακόμα στο XDA αλλά και κάνοντας μια απλή αναζήτηση στο Google για "Build.prop tweaks".
Σημείωση: Όλα τα παραπάνω μπορούν να ενεργοποιηθούν και χωρίς να λερώσουμε τα χέρια μας με τη βοήθεια της εφαρμογής Pimp My ROM, στο τηλέφωνό μας. Κατεβάστε την και μάθετε περισσότερα πράγματα για το σκοπό ύπαρξης και τη λειτουργία του κάθε tweak.
3. Προσθήκη νέων χαρακτηριστικών
Σχεδόν κάθε νέο hack που βλέπουμε στο XDA συνοδεύεται από ένα zip αρχείο το οποίο εγκαθίσταται μέσω της κονσόλας recovery. Τα χαρακτηριστικά του όμως μπορούμε να τα ενσωματώσουμε και στη ROM μας, αντιγράφοντας τα περιεχόμενα του zip στους σωστούς φακέλους της.
- ότι λειτουργεί στη συσκευή για την οποία προορίζεται η ROM μας. Αν δηλαδή το hack είναι για το Galaxy SIII και η ROM μας προορίζεται για το Nexus S, προφανώς και δε θα λειτουργήσει.
- ότι υποστηρίζεται η έκδοση Android πάνω στην οποία "χτίζουμε" τη ROM. Αν δηλαδή το hack λειτουργεί μόνο σε Android 4 ICS συσκευές και άνω και η ROM μας είναι Android 2.3 Gingerbread, δε θα λειτουργήσει.
Η διαδικασία που θα ακολουθήσουμε έχει ως εξής:
1. Κατεβάζουμε το zip, το οποίο θα πρέπει να είναι εγκαταστάσιμο μέσω CWM recovery.
2. Το αποσυμπιέζουμε, αγνοούμε το φάκελο "ΜΕΤΑ-ΙΝF" και μπαίνουμε στο φάκελο "system".
3. Αντιγράφουμε τα περιεχόμενα των φακέλων που περιέχονται στο "system", στους αντίστοιχους φακέλους της ROM μας.
Δηλαδή, τα περιεχόμενα του "bin" πρέπει να τα αντιγράψουμε στη διαδρομή "/system/bin" της ROM μας. Ομοίως και για το φάκελο "etc" του οποίου τα περιεχόμενα θα πάνε στο "/system/etc" και για τον φάκελο "lib", στο "/system/lib". Τόσο απλό είναι!
Την ίδια μέθοδο μπορούμε να ακολουθήσουμε για παράδειγμα με τη Bravia Engine και το xLoud της Sony και με ένα σωρό άλλα hack που κυκλοφορούν στο XDA, δημιουργώντας το απόλυτο superphone. Φυσικά υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο να μη λειτουργήσουν όλα, για αυτό προσέχουμε να προσθέτουμε ένα κάθε φορά, να φλασάρουμε τη ROM μας για να δούμε αν όλα λειτουργούν σωστά και να προχωράμε στο επόμενο.
Στο τρίτο κεφάλαιο της σειράς μας θα δούμε τον τρόπο για να φτιάξουμε τα δικά μας εικονίδια και να καλλωπίσουμε τη ROM μας σύμφωνα με τα δικά μας προσωπικά γούστα.
Θα χαρούμε φυσικά να διαβάσουμε τις δικές σας προτάσεις και διορθώσεις στα σχόλια παρακάτω.
Υ.Γ. Τεράστιο βγήκε!
ΑΞΙΟΣ!!!
ΑπάντησηΔιαγραφήΔεν εβαζες και κανα brightness hack μεσα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΔε βρήκα κάτι που να αφορά τη φωτεινότητα αλλά με ένα ψάξιμο σίγουρα κάτι θα βρεις.
ΔιαγραφήΤα λογια ειναι περιττα για αυτη την απιστευτη δουλεια.... οσο μεγαλυτερο τοσο το καλυτερο...!! :)
ΑπάντησηΔιαγραφήro.rk.def_brightness=200
ΑπάντησηΔιαγραφήΔοκιμασε το.Μπορει να σου κανει.Η τιμη ειναι τυχαια.
Ανυπομονώ για το επόμενο μέρος.Όταν λες οτι στι επόμενο μέρος θα έχουμε theming εννοείς ότι θα κάνουμε decompile το apk της εφαρμογής που θέλουμε να θεμάρουμε και θα επεξεργαστούμε τα εικονίδια (ή οτιδήποτε άλλο) μέσα σε αυτό η θα χρησιμοποιήσουμε UOT Kitchen?
ΑπάντησηΔιαγραφήΘα δούμε τη χρήση του apk tool και της uot kitchen.
Διαγραφήμπραβο καλη δουλεια!
ΑπάντησηΔιαγραφήchris τα φώτα σου: έχω μια εφαρμογή που βάζοντας το αρχείο "hosts" στη διαδρομή "/system/etc" δεν δουλεύει υπάρχει κάποια λύση;
ΑπάντησηΔιαγραφήΠολλές εφαρμογές απαιτούν να δεις τη διαφήμιση για να προχωρήσουν. Δεν μπορείς να κάνεις κάτι για αυτό νομίζω.
ΔιαγραφήΣε οποιοδήποτε λειτουργικό σύστημα.
ΑπάντησηΔιαγραφήκαλησπερα.δοκιμασα να πειραξω το 2. Build.prop tweaks μεσω ροοτ εξπλορερ και εκανα αντιγραφη επικοληση τον φακελο που εφτιαξα Build.prop με αποτελεσμα το κινητο να κανει συνεχως επανεκινηση και να δειχνει το μπουτ ανιμεσιον,εκανα ολα τα wipe και restore απο μπακ απ που ειχα παρει αλλα δεν εγινε τιποτα,εχω παρει ναδροιντ μπακ απ και το εχω στον υπολογιστη,η συσκευη ειναι mysaga c1 με τον Mtk 6572.τωρα τι μπορω να κανω?ευχαριστω
ΑπάντησηΔιαγραφήΓιατί έφτιαξες φάκελο build.prop;
ΔιαγραφήΤο nandroid backup μπορεί να σε σώσει αν το πήρες πριν πειράξεις το build.prop.
εφτιαξα τον φακελο με τα προσθετα στον υπολογιστη,μετα εσβησα αυτον του κινητου και τον εκανα επικοληση,το nandroid backup το πηρα οταν εκανα ροοτ το κινητο και πριν πειραξω κατι
Διαγραφή,τωρα τι πρεπει να κανω?
Το αρχείο build.prop έπρεπε να πειράξεις. Τι έσβησες ακριβώς; Ποιον φάκελο;
ΔιαγραφήΌπως και να έχει το παλιό build.prop έπρεπε να το κρατήσεις για να μπορέσεις να το αντικαταστήσεις τώρα.
Τώρα πρέπει να βάλεις το backup στη θέση του μέσα στο κινητό και να μπεις σε recovery mode για να κάνεις restore.
Το αρχείο build.prop πειραξα απλα το εκανα πρωτα αντιγραφη στον υπολογιστη εκει το πειραξα μετα παλι επικολληση στο κινητο και εσβησα το εργοστασιακο,το backup ειναι σε μορφη zip system.ext4 πως το περναω αφου το κινητο σε recovery mode δεν διαβαζει την εξωτερικη καρτα μνημης?
ΔιαγραφήΤότε μάλλον φταίει το πρόγραμμα με το οποίο το επεξεργάστηκες στο PC.
ΔιαγραφήΔεν ξέρω τι να σου προτείνω. Συνήθως κρατάμε το build.prop και το επαναφέρουμε. Ίσως θα πρέπει να βρεις το firmware και να το περάσεις από την αρχή. Δε βλέπω άλλη λύση.
με το εργαλείο sp flash tool δεν μπορω να φλασαρω μονο το system?το εχω ανοιξει στον υπολογιστη αλλα δεν ξερω τι να τσεκαρω,ο οδηγος ειναι σε γειτονικο φορουμ. εκει δειχνουν οτι τσεκαρεις μονο το recovery αλλα εγω θελω να φλασαρω το system,ξερεις πως γινεται μην το κανω χειροτερα?
ΑπάντησηΔιαγραφήΤσεκάρεις το recovery όταν θέλεις να εγκαταστήσεις μόνο το recovery. Μπορείς να εγκαταστήσεις μόνο το system αρκεί να έχεις το αρχείο system.img.
ΔιαγραφήChris K μετα απο αρκετο διαβασμα καταλαβα πως πρεπει να γινει αλλα το προβλημα μου ειναι οτι το nadroid backup που εχω εχει τα αρχεια σε μορφη tar δηλαδη το system ειναι system.ext4 σε μορφη tar και οχι σε img,ξερεις μηπως αν μπορει να μετατραπει?
ΔιαγραφήΔεν ξέρω αν γίνεται δυστυχώς.
ΔιαγραφήΚαλησπέρα, ήθελα να ενημερώσω πως κατάφερα και επανέφερα το κινητό, βρήκα ένα ίδιο και πήρα backup με το mtk droind tools το οποίο έγινε σε μορφή img για να μπορέσει να φλασαριστει μετά με το sp Flash tool.υπαρχουν πολλές πληροφορίες στο ίντερνετ για το πως γίνεται η διαδικασία και είναι ίδια για όλα τα κινητά με mtk επεξεργαστή . Ευχαριστώ.
ΔιαγραφήΠολύ έξυπνο. Είσαι τυχερός που βρήκες ένα ίδιο πάντως.
ΔιαγραφήΛοιπόοοον, επειδή η ελπίδα πεθαίνει τελευταία, να θέσω ένα πρόβλημα που έχω. Έκανα μια γερή 'πατατιά' στο tablet το οποίο είναι κινεζούλι και από την μαμά του ρουταρισμένο. Softwiners KF026 9" . Διέγραψα...... το build.prop (που είχα 'πειράξει ') και πριν προλάβω να το αντικαταστήσω με το αρχικό, έκλεισε το tablet από μπαταρία και φυσικά....... τώρα πια έχει κολλήσει στο logo Android καθ δεν ανοίγειειειει.... Ωραίαααααααα... Μπας και υπάρχει καμιά λύση?! Μπράβο μου για την πατατιά μου, και Σε ευχαριστώ.
ΑπάντησηΔιαγραφήΜπορείς να το στείλεις μέσω ADB στη συσκευή σου. Βάζεις το αρχείο στον ίδιο φάκελο με το ADB και δίνεις την εντολή:
Διαγραφήadb push build.prop /system
Πληροφορίες για το ADB μπορείς να διαβάσεις στο αντίστοιχο Android Basics άρθρο.
Ωωωω! Σε Ευχαριστώ Σε Ευχαριστώ! για την άμεση απάντησή σου! Θα το κοιτάξω. Και πάλι Σε Ευχαριστώ!
ΑπάντησηΔιαγραφήΠαιζει ρολο σε ποια σειρα να μπει??
ΑπάντησηΔιαγραφήδηλαδη ας πουμε σε
ro.
ro.
ro
να βαλω το debug.
Θα παθει κατι?
Δεν παίζει ρόλο όχι.
ΔιαγραφήΚαλησπερα μπορω να αντικαταστησω την εφαρμογη καμερας σε samsung core με αλλη stock καμερα απο αλλο μοντελο πχ s3 ετσι ωστε να εχει pre-autofocus?? Και να τη περασω στη rom που θα φτιαξω?? Ευχαριστω
ΑπάντησηΔιαγραφήΕξαρτάται από την έκδοση Android και πολλές φορές από το μέγεθος οθόνης των δύο συσκευών που πρέπει να συγγενεύουν.
Διαγραφή