Smartphone, εθισμός και κατάθλιψη | Πώς να ''ξεκολλήσεις'' αλλάζοντας μια απλή ρύθμιση στο κινητό σου
Το smartphone είναι εθισμός και δυστυχώς δεν το καταλαβαίνουμε, γιατί πολύ απλά όσοι έχουν γεννηθεί μετά το 1990 έχουν μεγαλώσει με ένα τέτοιο στα χέρια. Το θεωρούμε φυσιολογικό να κοιτάμε κάθε ένα λεπτό την οθόνη του, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι είναι υγιές και στη χειρότερη περίπτωση μπορεί να οδηγήσει στην κατάθλιψη. Με μία μικρή όμως αλλαγή στις ρυθμίσεις της συσκευής μας, μπορούμε να κάνουμε το πρώτο βήμα για να "ξεκολλήσουμε" και να συνεχίσουμε να απολαμβάνουμε τη ζωή μας μέσα από τα μάτια μας και όχι από την οθόνη ενός smartphone.
Οι συνήθειες συμβάλλουν στη διαμόρφωση του χαρακτήρα κάθε ανθρώπου και όταν κάνουμε κάτι αρκετά συχνά, όταν το συνηθίζουμε δηλαδή, μας φαίνεται φυσιολογικό, άσχετα αν δεν είναι. Για παράδειγμα το να βγαίνεις με τους φίλους σου για καφέ και να ασχολείσαι με το κινητό σου την ώρα που σου μιλάνε, είναι μεγάλη αγένεια. Το κάνω κι εγώ και το καταλαβαίνω κάθε φορά που με σκουντάνε για να δώσω σημασία σε αυτό που λένε.
Όσοι λοιπόν πιάνετε τον εαυτό σας σε μία παρόμοια κατάσταση, σκεφτείτε σε πόσες άλλες στιγμές της μέρας επιλέγετε να χαζέψετε στο κινητό σας, παρά να έχετε μία προσωπική επαφή ή να ασχοληθείτε με κάτι εποικοδομητικό και θα καταλάβετε το μέγεθος του προβλήματος.
Το smartphone είναι "αρρώστια" λέει η επιστήμη
Οι συνήθειες που προκαλούν εθισμό όπως το αλκοόλ, τα ναρκωτικά και ο τζόγος, έχουν ένα κοινό παρονομαστή. Αυτός είναι η έκκριση ντοπαμίνης στον οργανισμό, η οποία μας προκαλεί μία γλυκιά αίσθηση ευφορίας κάθε φορά κάνουμε κάτι από τα παραπάνω. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και όταν χρησιμοποιούμε το smartphone μας και μεγάλο ρόλο σε αυτό παίζουν τα κοινωνικά δίκτυα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της εν λόγω εξάρτησης είναι το εξής:
Κάθε φορά που ακούμε τον ήχο των ειδοποιήσεων, βιαζόμαστε να δούμε τι είναι αυτό που έχει έρθει στη συσκευή μας; Ποιος μας χρειάζεται; Τι θέλει να μας πει; Ποιος έχει ανάγκη την παρέα ή την άποψή μας; Μία από αυτές τις σκέψεις τριγυρίζουν το μυαλό μας. Η αίσθηση ότι κάποιος επικοινωνεί μαζί μας επειδή μας χρειάζεται, φέρνει ακριβώς την ίδια ευφορία που αναφέραμε και πριν, η οποία φυσικά οφείλεται στη ντοπαμίνη.
Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και όταν κάνουμε μία ανάρτηση στα κοινωνικά δίκτυα, όπου λόγω των συνεχών ειδοποιήσεων από τα... like, δεν αφήνουμε το κινητό από τα χέρια για να δούμε πόσα μαζέψαμε και ανάλογα με το αποτέλεσμα χαιρόμαστε ή απογοητευόμαστε. Το πρώτο είναι που προκαλεί την έκκριση ντομπαμίνης και άρα την εξάρτηση, ενώ το δεύτερο μπορεί να οδηγήσει στην κατάθλιψη για την οποία θα μιλήσουμε σε λίγο.
Από τα παραπάνω λοιπόν, συμπεραίνουμε ότι ο εθισμός στο smartphone πηγάζει από τη χρήση που του κάνουμε (κοινωνικά δίκτυα), αλλά και από τον τρόπο που λειτουργεί (ειδοποιήσεις). Για το πρώτο δυστυχώς δεν υπάρχει εύκολη λύση, καθώς δε μετριάζεται εύκολα η χρήση κοινωνικών δικτύων, ιδιαίτερα όταν το Facebook για παράδειγμα, επιτρέπει τη δημιουργία λογαριασμού από 13 χρονών και άνω. Πρόκειται δηλαδή για έναν εθισμό που μπορεί να ξεκινήσει από την εφηβεία, ενώ οι άλλοι που αναφέραμε είναι είτε απαγορευμένοι (ναρκωτικά), είτε απευθύνονται, έστω νομικά, σε ενήλικες άνω των 18 ετών (αλκοόλ).
Για το δεύτερο όμως το οποίο αφορά αποκλειστικά το smartphone, μπορούμε να κάνουμε κάτι και ενδεχομένως να μετριάσει τη "δίψα" μας για social media, αφού θα επέμβουμε στο μέσο το οποίο χρησιμοποιούμε για να φτάσουμε σε αυτά.
Κλείσε τον αυτόματο συγχρονισμό!
Η λύση λοιπόν είναι να βελτιώσουμε τη χρήση που κάνουμε, κλείνοντας απλά τον αυτόματο συγχρονισμό. Στην πραγματικότητα θέλουμε να μειώσουμε τις συνεχόμενες ειδοποιήσεις, οι οποίες μας διακόπτουν από οτιδήποτε δημιουργικό κάναμε πριν έρθουν και μας προκαλούν να πάρουμε το κινητό στα χέρια και να χαζέψουμε. Δε χρειάζεται για παράδειγμα να λαμβάνεις ειδοποίηση κάθε φορά που σου έρχεται ένα email ή όποτε ένας άσχετος σου κάνει αίτημα φιλίας στο Facebook. Αυτά μπορούν να περιμένουν για το τέλος της μέρας, όπου με την ησυχία σου θα δώσεις μισή ωρίτσα στο κινητό σου για να τα δεις.
Αντ' αυτού και επειδή το smartphone είναι πρωτίστως μία συσκευή επικοινωνίας, μπορείς να μην πειράξεις τις εφαρμογές που σε φέρνουν σε επικοινωνία με το στενό σου κύκλο, αλλά μόνο με αυτόν. Για παράδειγμα οφείλεις να έχεις πάντα ανοιχτή μία εφαρμογή chat, γιατί πολύ απλά εκεί θα σε ψάξουν οι φίλοι σου αν χρειάζονται κάτι από σένα. Βέβαια ακόμη και αν δε σε βρουν εκεί, μπορούν πάντα να σε πάρουν τηλέφωνο, αν υπάρχει πραγματική ανάγκη. Έτσι δε θα χάσεις την επικοινωνία σου και θα ειδοποιείσαι μόνο για σημαντικά πράγματα.
Το κόλπο λοιπόν είναι να μάθουμε να ασχολούμαστε με το smartphone όταν το χρειαζόμαστε και όχι όταν κάνει "μπιπ" και η συγκεκριμένη λύση είναι εξαιρετική για την εκκίνηση της απεξάρτησης. Είναι κάτι που το δοκίμασα προσωπικά κατά λάθος και πραγματικά έπιασα τον εαυτό μου να ασχολούμαι με περισσότερα πράγματα μέσα στη μέρα και να είμαι πιο συγκεντρωμένος σε αυτό που κάνω. Στο τέλος της μέρας που κατάλαβα ότι δεν έχω τσεκάρει ακόμη τα email μου, χάρηκα μάλιστα (να τη η ντοπαμίνη) γιατί με περίμεναν καμιά πενηνταριά για να διαβάσω και να ξεκαθαρίσω!
Μπορεί όλα αυτά να φαίνονται λίγο αστεία και να μην παραδεχόμαστε ότι είμαστε εξαρτημένοι, απλά γιατί θέλουμε να πιστεύουμε ότι έχουμε τον έλεγχο, αλλά αν δεν προσέξουμε και αν δε δώσουμε σημασία όσο είναι νωρίς, αργά ή γρήγορα θα αφήσουμε το smartphone και τα κοινωνικά δίκτυα να καθορίζουν τη ζωή και τη διάθεσή μας, ενώ σε ακραίες περιπτώσεις να οδηγηθούμε στην κατάθλιψη. Θέλετε να μάθετε πώς;
Διαφήμιση
Όλα είναι εύκολα με ένα smartphone
Το smartphone έχει απλοποιήσει τη ζωή μας. Σκεφτείτε το λιγάκι. Θέλεις να μιλήσεις με τους φίλους σου; Ένα κλικ. Θέλεις να φας; Ένα κλικ. Θέλεις ταξί; Ένα κλικ. Και τώρα με το VR μπορείς ακόμη και να ταξιδέψεις νοερά σε άλλες χώρες από τον καναπέ σου! Αυτά και άλλα τόσα στα οποία μας εξυπηρετεί ένα smartphone είναι σίγουρα τρομερές ευκολίες, αλλά δυστυχώς δεν μπορούν να μας βοηθήσουν στους δύο σημαντικότερους τομείς της ζωής μας, την εργασία και τις σχέσεις.
Οι σχέσεις και η εργασία χρειάζονται κόπο και σκληρή δουλειά. Εδώ τίποτα δε χαρίζεται και χρειάζεται ιδρώτας και θυσίες για να πείσεις το αφεντικό σου ότι αξίζεις, να έχεις καλούς φίλους και να βρεις ένα σύντροφο που θα σ' αγαπάει. Εδώ δε μετράνε οι εκαντοντάδες φίλοι σου στο Facebook, ούτε τα gadget που έχεις στο σπίτι για να γίνονται όλα αυτόματα. Πρέπει να ασχοληθείς! Όταν όμως έχεις μάθει να γίνονται όλα εύκολα και χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια από το κινητό σου, τι θα κάνεις αν βρεθείς μπροστά σε μία πραγματική δυσκολία;
Θα παραιτηθείς! Ίσως όχι αμέσως, αλλά εύκολα. Από τη δουλειά, γιατί δεν γίνονται όλα με ένα κλικ, από τη σχέση γιατί πρέπει να είσαι "εκεί" ή και ακόμη και από την ίδια τη ζωή, γιατί δεν είναι όσο ιδανική θεωρείς ότι είναι των "ηλεκτρονικών" σου φίλων. Δεν είμαστε ρομπότ, οπότε είναι λογικό ότι μετά από συνεχόμενες παραιτήσεις και απογοητεύσεις, ενδέχεται να χάσουμε την εμπιστοσύνη στον εαυτό μας και τότε είναι που μας χτυπάει την πόρτα η κατάθλιψη.
Υστερόγραφο
Το θέμα είναι πραγματικά τεράστιο και όλα αυτά δε σημαίνουν φυσικά ότι για την κατάθλιψη φταίει αποκλειστικά ένα smartphone ή ότι όσοι έχουν κινητό τηλέφωνο είναι καταθλιπτικοί. Απλά εξετάζουμε τη δική του ευθύνη και προσπαθούμε μετριάζοντας τη χρήση του να βελτιώσουμε τη ζωή μας.
Αν θέλετε τη δική μου άποψη, την άποψη ενός εθισμένου δηλαδή, η καλύτερη συμβουλή που μπορώ να σας δώσω είναι το "μέτρον άριστον", δηλαδή κάνε τα πάντα με μέτρο. Μην απορρίπτετε τίποτα, ασχοληθείτε με ότι γουστάρετε, αλλά ισόποσα. Ο άνθρωπος έχει ανάγκη από τα πάντα. Πρέπει πρώτα να κουραστείς για να νιώσεις αργότερα ξεκούραστος και πρέπει πρώτα να βαρεθείς για να σου έρθει στη συνέχεια η έμπνευση.
Σημείωση
Το απόφθεγμα ανήκει στον Κλεόβουλο το Λίνδιο, έναν από τους επτά σοφούς της αρχαιότητας. Κάτι θα ήξερε για να το είπε ο τύπος, σοφός ήταν και μάλιστα ένας από τους επτά!
